قواعد عربی دوازدهم - اسلوب استثنا

نکات و قواعد درس:

* اسلوب استثنا

ما در اسلوب استثنا میخواهیم یک چیز یا یک کس را از یک حکم کلی جدا کنیم،
مثلا:
همه دانش‌آموزان آمدند بغیر از محسن >> ما در اینحا محسن را از "همه دانش‌آموزان" جدا کردیم.

اجزا اسلوب استثنا:

مستثنی منه + ادات اسـتثنا + مستثنی

• مستثنی منه: آن جمع یا گزوهی از اشخاص و چیزهایی است که ما در مورد آن یک حکم کلی می‌دهیم، جایگاهش در جمله‌ی پیش از "الّا" است
   
• ادات استثنا: در عربی "الّا" ادات استثنا است که برای نشان دادن و جدا کردن "مستثنی" ار "مستثنی منه" بکار می‌رود.
   
• مستثنی: آن چیز یا شخصی است که از حکم کلی ما جدا می‌شود و در واقع آن را یک استثنا برای حکم کلی‌مان در نظر می‌گیریم.
  مثال:
  همه دانش آموزان آمدند بغیر از محسن:
• حرف کلی ما در مورد "همه دانش‌آموزان" است، پس مستثنی منه >> همه دانش آموزان
• ِالّا ادات استثنا 
• در اینجا "محسن" از بقیه جدا شده و به عنوان استثنا برای حرف ما در نظر گرفتفه شده پس مستثنی >> محسن

مثال عربی:

(1) کُلُّ شیٍ هالکُ الّا وجهَه

• حرف کلی درباره "کلُّ شَیٍ" است، پس مستثنی منه >> "کلُّ شَیٍ"
• اِلّا ادات استثنا
• آن چیزی که از بقیه جدا شده و استثنا در نظر گرفته شده "وَجه" است، پس مستثنی >> "وَجه"

(2) ما حَضَروا فی صالة الامتِجان الّا عَلیِاً

• ضمیر بارز "و" در "حَضَروا" >> مستثنی منه
• الّا >> ادات استثنا
• علی >> مستثنی

(3) التَلامیذُ حَضَروا فی صالة الامتحان الّا حامِداً

• التّلامیذ >> مستثنی منه (توجه کنید که اینجا ضمیر بارز "و" در "حضروا" مستثنی منه نیست، بلکه مرجع این ضمیر که همان "تلامیذ" است مستثنی منه محسوب می‌شود)
• الّا >> ادات استثنا
• جامد >> مستثنی

نکته مهم:

گاهی مستثنی منه در جمله دیده نمی‌شود که در این صورت می‌گوییم مستثنی منه محذوف است

مثال:

ما طالَعتُ الّا کتاب العربیَّةِ

• حرف کلی جمله در مورد یک چیزی است که در حمله نیامده >> مستثنی منه محذوف

 

نکات مربوط به مستثنی منه:

• اگر جمله قبل از "الّا" مثبت باشد، مستثنی منه حتما در آن جمله وجود دارد و محذوف نیست.(می‌گوییم مذکور است)
   
• مستثنی منه غالبا کلمه‌ای جمع(سالم یا مکسر) است و یا اگر مفرد باشد بیانگر یک مفهوم کلی است.
   
• مستثنی‌منه می‌تواند ضمیر بارز یا ضمیر مستتر باشد.
  مثال:
  قد کتبنا واجباتنا الا حسین >> "نا" مستثنی‌منه ضمیر بارز
  نکتب واجباتنا الا حسین >> ضمیر مستتر "نحن" مستثنی‌منه
   
• اگر مستثنی‌منه ضمیر مستتر بود، نباید بگوییم مستثنی‌منه محذوف است.
   
• مستثنی منه نقش یا محل اعرابی محسوب نمی‌شود،

** اسلوب حصر

وقتی در اسلوب استثنا، مستثنی منه محذوف باشد و جمله‌ی پیش از "الّا" منفی باشد، اسلوب حصر بوجود می‌آید

اسلوب حصر = جمله‌ی منفی [مستثنی منه محذوف] + الّا + مستثنی

مثال:

ما طالَعتُ الّا کتاب العربیَّةِ

 

نکته مهم در ترجمه اسلوب حصر:

ما اسلوب جصر رو به دو شکل ترجمه می‌کنیم:

• همانند اسلوب استثنا
  مثال
  ما طالَعتُ الّا کتاب العربیَّةِ : چیزی(کتابی) جز کتاب عربی را مطالعه نکردم.

نکته: در اینجا فعل جمله یعنی "ما طالَعتُ" که منفی هست رو بصورت منفی ترجمه کردیم.

• بصورت مثبت و موکد
  مثال
  ما طالَعتُ الّا کتاب العربیَّةِ : فقط کتاب عربی را خواندم

نکته: در اینجا فعل جمله یعنی "ما طالَعتُ" که منفی هست رو بصورت مثبت ترجمه کردیم.

 

 

شماره تماس من در تلگرام و واتساپ:

   [phone]