قواعد عربی یازدهم - اسم تفضیل و اسم مکان

اسم تفضیل و اسم مکان

قواعد درس

اسم تفضیل و اسم مکان

• اسم تفضیل

بیانگر برتری چیزی نسبت به دیگران است

• مذکر آن بر وزن أفــعَــل

مثال:

اکبر >> بزرگتر / بزرگ‌ترین

(1) هـو اکــبـرُ مـنــی >> او از من بزرگ‌تر است
(2) آسـیــا اکــبــر قارات الــعــالــم >> آسیا بزرگ‌ترین قاره‌های دنیا است.

• مونث آن بر وزن فُــعلــی

زیــنــب الـصُــغــری >> زینبِ کوچکتر

نکته:

برای مقایسه بین دو اسم مونث معمولا از اسم تفضیل مذکر (بر وزن أفــعَــل) استفاده می‌کنیم

مثال:

فــاطــمـة اکــبـرُ مـن زیــنــب >> فاطمه از زینب بزرگ‌تر است

 

• اسم مکان

بر مکان دلالت دارد

• گاهی بر وزن مَــفــعِــل است

مثال:

مَــســجِــد(مسجد) - مَــنــزِل(خانه) - مَــوقِــف(ایستگاه)

 

• گاهی بر وزن  مَــفــعَــل است

مثال:

مَــطــبَــخ(آشپزخانه) - مَــلــعَــب (ورزشگاه) - مَــصــنَــع (کارخانه)

 

• گاهی بر وزن  مَــفــعَــلـة است

مثال:

مَــکــتَــبَــة(کتابخانه) - مَــطــعَــبَــة (چاپخانه)

 

نکات تکمیلی

1. اسم مبالغه ممکن است در ظاهری متفاوت با آنچه توضیح داده شد بیاید به کلمات زیر دقت کنید:

   • أهَــمّ (مهم‌تر/ مهم‌ترین) 
     أجَــلّ (باشکوه / باشکوه‌ترین)
     أحَــبّ (محبوب‌تر/محبوب‌ترین)
     نکته
     این کلمات بر وزن أفَــلّ هستند
      
   • أعــلَــی(بالاتر / بالاترین)
     أغــنَــی(ثروتمند‌تر/ثروتمندارین)
     أخــفــی (پنهان‌تر / پنهان‌ترین)
     نکته
     این کلمات بر وزن أفــعـَـی هستند و گاهی ممکن است بصورت أفــعــا هم دیده شوند: أتــقــاکُم
      
2. اسامی مبالغه بر وزن أفعل، جمع مکسرشان أفــاعِــل است
   مثال:
   أکـبـر >> أکــابــر
   أعـظـم >> أعــاظِــم
    
3. در عربی رنگ‌ها و بعضی کلمات دیگر مانند عیب‌ها نیز بر وزن أفــعَــل می‌آیند، اینها اسم تفضیل نیستند
   مثال:
   رنگ‌ها
   أخــضَــر >> سبز
   أحــمَــر >> سرخ
   أصــفَــر >> زرد
   أزرق >> آبی
   عیب‌ها
   أحــمَــق
   أعــمَــی >> نابینا
   أبــکَــم >> لال
   نکته
   مونث این کلمات بر وزن فَــعــلاء است
   خَــضــراء
   حَــمــراء
   صــفــراء
   زرقــاء
   حَــمقــا
   عَمــیــاء
   بَــکــمــاء
    
4. کلمه‌ی "آخَــر"(به معنای دیگر) اسم تفضیل است و مونث آن "اُخــری" است.
   یادآوری
   کلمه "آخِــر" اسم فاعل و به معنای "پایان" است؛ مونث آن "آخِــرَة"
    
5. دو کلمه‌ی "خِــیــر" و "شَــرّ" هرچند بر وزن أفعل/ فعلی نیستند ولی می‌توانند اسم مبالغه محسوب شوند، در این صورت معمولا مضاف واقع می‌شوند یا بعد از آنها حرف جَـرّ "مِــن" می‌آید
   مثال:
   (1) خَــیــر الاُمــور أوسَــطُ‌ها >> بهترین کارها میانه‌ترین آنهاست [توجه کنید که "خَــیــر" مضاف واقع شده]
   
   (2) عِــداوة العــاقــل خَــیــر من صِــداقــة الـجــاهــل >> دشمنی [فرد] عاقل بهتر از دوستی [فرد] نادان است.
   [توجه کنید که در مثال (2) بعد از کلمه "خَــیــر" حرف جَـرّ "مِــن" آمده است.]
   
   (3) الـآخِــرة خَــیــرٌ و أبــقــی >> [جهان] آخرت بهتر و پایدارتر است.
   [توجه کنید که در مثال (3) کلمه "خَــیــر" نه مضاف واقع شده و  حرف جَـرّ "مِــن" بعد از آن آمده ولی با این حال اسم تفضیل است]
   
   (4) مَــن یَــعــمَــل مِـثـقـال ذرةٍ خَــیــراً یَــرَه >> هرکس ذره‌ای خوبی انجام دهد، [جزای] آن را می‌بیند
   ​​​​​​​[کلمه خَــیــراً اینحا اسم تفضیل نیست]
   
   نکته(1)
   دقیق‌ترین راه برای تشخیص اینکه کلمات "خِــیــر" و "شَــرّ" کجا اسم مبالغه هستند و کجا نه، ترجمه کردن عبارت است، اگر "خِــیــر" معنای بهتر/بهترین و "شَــرّ" معنای بدتر/بدترین داشتند، اسم مبالغه محسوب می‌شوند.
   نکته(2)
   کلمات "خِــیــر" و "شَــرّ" اگر "ال" داشته باشند اسم تفضیل نیستند.
   نکته(3)
   جمع کلمه "خِــیــر" >> أخـیــار 
   جمع کلمه "شَــرّ" >> أشــرار
    
6. اسم مکان بر وزن "مَــفــعِـل"، "مَــفــعَــل" و "مَــفــعَــلَــة" را بر وزن "مَــفــاعِــل" جمع می‌بندیم.
   مثال:
   مَــســجِــد >> مَــســاجِــد
    
7. اسم‌هایی را که بر یک مکان دلالت دارند ولی بر وزن "مَــفــعِـل"، "مَــفــعَــل" یا "مَــفــعَــلَــة" نیستند را اسم مکان در نظر نمی‌گیریم.
   مثال:
   بِــیـت >> خانه
   ســوق >> بازار
   فــنــدق >> هتل

 

 

 

سوال‌ها و مشکلات خود را با من در میان بگذارید

شماره تماس من در تلگرام و واتساپ:

   [phone]