قواعد عربی یازدهم - مضارع منصوب

نکات و قواعد درس:

• مضارع منصوب

حروف

• "أن = که"،
• "کَی، لـِ، لِکَی،حتّی = تا/ برای اینکه"
  حروف ناصبه هستند، وقتی این حروف بر سر فعل مضارع بیایند آن فعل منصوب می‌شود و تغییراتی در معنا و ظاهر آن ایجاد می‌شود.

• ترجمه فعل مضارع منصوب:

مصارع منصوب را بصورت مضارع التزامی ترجمه می‌کنیم.

• علامت ظاهری فعل مضارع منصوب:

• وقتی یکی از حروف ناصبه بر سر فعل مضارع بیایند تغییراتی در ظاهر آن فعل ایجاد می‌شود:
   
  • حرکت آخر فعل مضارع(ضمّه) در صیغه‌های زیر تبدیل به فتحه میشه.
    هو (للغائب)
    هی (للغائبة)
    أنت (للمخاطب)
    أنا (للمتکلم وحده)
    نحن (للمتکلم مع الغیر)
     
  • در صیغه‌های زیر "ن" آخر فعل حذف میشه
    هما (للغابَینِ)
    هما (للغابتَینِ)
    هم (للغائبینَ)
    آنتِ (للمخاطبة)
    انتما
    أنتم (للمخاطبینَ)
     
  • البته در صیعه‌های زیر هیچ تغییری ایجاد نمی‌کنه
    هنَّ (للغائبات)
    أنتنَّ (للمخاطبات)

مثال:
تَفرحونَ >> لِکَی تَفرَحوا
مثال:
یذهَبنَ >> حتّی یَذهَبنَ (جمع مونث غائب است پس "ن" آخر فعل حذف نشد)

مثال:
یَعلَمُ >> حتّی یَعلَمَ
 

• حرف "لن" جزو حروف ناصبه است و همان تغییرات ظاهری را در فعل‌ها بوجود می‌آورد با این تفاوت که فعلی که "لن" بر سر آن آمده است در ترجمه بصورت آینده منفی ترجمه می‌شود.

مثال:
انتِ تَعلَمینَ (تو میدانی) >> انتِ لَن تَعلَمی (تو نخواهی دانست)
انتنَّ تذهَبنَ (شما می‌روید) >> انتنَّ لن تذهَبنَ(شما نخواهید رفت)
 

نکات تکمیلی

• برای منفی کردن فعل مضارع منصوب حرف "لا" را بین حرف ناصبه و فعل قرار می‌دهیم:
  مثال:
  حتی تخرجوا >> حتی لا تخرجوا
   
• گاهی ممکنه "لِ" ناصبه با "لِ" جازمه اشتباه گرفته بشه، این دو حرف علی رغم ظاهر یکسان‌شون تفاوت‌هایی دارند:
   
  1. "لِ" ناصبه بر سر تمامی صیغه‌های فعل مضارع می‌آید.
      
  2. "لِ" جازمه فقط بر سر صیغه‌های غائب(سوم شخص‌ها) و صیغه‌های متکلم(اول شخص‌ها) می‌آید
     نکته مهم
     از دو نکته بالا نتیجه می‌گیریم که اگر "لِ" بر سر صیغه‌های مخاطب(دوم شخص‌ها) اومد حتما "لِ" ناصبه است.
      
  3. "لِ" ناصبه غالبا بر سر فعلی در وسط جمله می‌آید، به ندرت پیش میاد که فعل مضارعی در ابتدای جمله "لِ" ناصبه داشته باشه
      
  4. اگر یک فعل مضارع در اول جمله آمد و "لِ" بر سرش اومده بود، به احتمال خیلی زیاد، "لِ" جازمه است.
      
  5. اگر جمله‌مون یک فعل داشت و اون فعل بر سرش "لِ" اومده بود، "لِ" جازمه است.
     مثال:
     لِیکتبِ الطّالب تکالیفه >> بررسی کنیم:
     • "لِ" بر سر یک فعل از صیغه غائب(سوم شخص) اومده پس امکان داره جازمه باشه یا ناصبه
     • ولی با اتوجه به نکته 5، چون تنها یک فعل در جمله داریم و اون فعل بر سرش "ل" اومده، پس جازمه است.
        
  6. اگر در عبارتی یک دیدیم که بر سر یک فعل "ل" اومده نگاه می‌کنیم اگر قبلش فعل دیگه‌ای اومده بود، این "ل" ناصبه است.
     مثال:
     ذهبتُ إلی المکتبة لاُطالعَ دروسی >> بررسی کنیم:
     • "ل" بر سر فعلی از صیغه متکلم(اول شخص) آمده پس امکان داره جازمه باشه یا ناصبه
     • با توجه به نکته 6، چون قبل از فعلی که "لِ" بر سرش اومده، یک فعل دیگه هم داریم، پس این "ل" ناصبه است.
        
  7. "لِ" ناصبه با "لِ" جازمه  تفاوت دیگه‌ای هم داره همونطور که از اسم‌شون پیداست:
      
     • "ل" ناصبه فعل مضارع رو منصوب می‌کنه، یعنی چی؟
        
       • یعنی حرکت آخر فعل مضارع(ضمّه) در صیغه‌های زیر تبدیل به فتحه میشه.
         هو (للغائب)
         هی (للغائبة)
         أنت (للمخاطب)
         أنا (للمتکلم وحده)
         نحن (للمتکلم مع الغیر)
          
       • در صیغه‌های زیر "ن" آخر فعل حذف میشه
         هما (للغابَینِ)
         هما (للغابتَینِ)
         هم (للغائبینَ)
         آنتِ (للمخاطبة)
         انتما
         أنتم (للمخاطبینَ)
          
       • البته در صیعه‌های زیر هیچ تغییری ایجاد نمی‌کنه
         هنَّ (للغائبات)
         أنتنَّ (للمخاطبات)
          
     • "ل" جازمه فعل مضارع رو مجزوم می‌کنه، یعنی چی؟
       • یعنی حرکت آخر فعل مضارع(ضمّه) در صیغه‌های زیر تبدیل به ساکن میشه.
         هو (للغائب)
         هی (للغائبة)
         أنت (للمخاطب)
         أنا (للمتکلم وحده)
         نحن (للمتکلم مع الغیر)
          
     • در صیغه‌های زیر "ن" آخر فعل حذف میشه
       هما (للغابَینِ)
       هما (للغابتَینِ)
       هم (للغائبینَ)
       آنتِ (للمخاطبة)
       انتما
       أنتم (للمخاطبینَ)
        
     • البته در صیعه‌های زیر هیچ تغییری ایجاد نمی‌کنه
       هنَّ (للغائبات)
       أنتنَّ (للمخاطبات)

سوال‌ها و مشکلات خود را با من در میان بگذارید

شماره تماس من در تلگرام و واتساپ:

   [phone]