قواعد عربی دوازدهم - مفعول مطلق

مفعول مطلق در واقع قیدی است که در مورد فعل به کار می‌رود، کارکرد آن

1. تاکید روی فعل
2. بیان کیفیت و چگونگی انجام فعل

است.

 

ساختار مفعول مطلق

مفعول مطلق در واقع مصدر فعل اصلی جمله است که بصورت منصوب در جمله به کار می‌رود.

فعل + [اجزای جمله] + مصدر همان فعل[مفعول مطلق]

مثال:

کَــلَّــم الــلــه مـوسـی تَــکـلــیــمــاٌ >> "تَــکـلــیــمــاٌ" مصدر فعل "کَــلَّــم"  است >> "تَــکـلــیــمــاٌ" "مفعول مطلق" مجسوب می‌شود.

نکته مهم

مصدر افعال ثلاثی مجرد سماعی هستند و باید آنها را حفظ کنیم ولی مصدر افعال ثلاثی مزید به راحتی قابل ساختن هستند.

 

انواع مفعول مطلق:

1. مفعول مطلق تاکیدی:
   برای تاکید بر فعل جمله و از بین بردن شک و تردید در مورد فعل، بکار می‌رود و به صورت تنها و بدون هیچ وابسته‌ای در جمله می‌آید.
   مثال:
   کَــلَّــم الــلــه مـوسـی تَــکـلــیــمــاٌ >> "تَــکـلــیــمــاٌ" مفعول مطلق تاکیدی
    
2. مفعول مطلق نوعی:
   برای بیان کیفیت و چگونگی انجام فعل به کار می‌رود و همواره به همراه یک وابسته (مضاف‌الیه یا صفت) می‌آید
   مثال:
   الــفــرصَــةُ تَــمُــرُّ مَــرَّ الـسَــحــاب >> "مَــرَّ" مفعول مطلق نوعی / الـسَــحــاب  >> مضاف‌الیه مفعول مطلق نوعی

ترجمه مفعول مطلق:

1. برای ترجمه عبارتی که در آن مفعول مطلق تاکیدی آمده، باید مفعول مطلق تاکیدی را کنار بگذاریم و بجای آن از قیدهای تاکیدی مانند:

   • حتما
   • بی‌شک
   • یقینا
   • و...
     
     استفاده کنیم.
     مثال:
     کَــلَّــم الــلــه مـوسـی تَــکـلــیــمــاٌ >> خداوند با موسی یقینا سخن گفت
     تَــکـلــیــمــاٌ  را ترجمه نکردیم و به جای آن در ترجمه "یقینا" را جایگزین کردیم
      
2. برای ترجمه عبارتی که در آن مفعول مطلق نوعی آمده، باید مفعول مطلق نوعی را کنار بگذاریم و بسته به نوع وابسته مفعول مطلق که می‌تواند مضافا‌الیه، صفت یا جمله وصفیه باشد به یکی از روش‌های زیر عمل می‌کنیم:
    
   1. اگر وابسته‌ی مفعول مطلق، مضاف‌الیه بود، مفعول مطلق نوعی را کنار می‌گذاریم، بجای آن در ترجمه از کلماتی مانند:
       
      • همچون
      • مثل
      • مانند
        استفاده می‌کنیم.
        مثال:
        الــفــرصَــةُ تَــمُــرُّ مَــرَّ الـسَــحــاب >> فرصت مانند ابر می‌گذرد.
        مَــرَّ را ترجمه نکردیم و به ‌حای آن در ترجمه مانند را جایگزین کردیم
         
   2. اگر وابسته‌ی مفعول مطلق، صفت بود، مفعول مطلق نوعی را کنار می‌گذاریم، و آن صفت را بصورت قید حالت ترجمه می‌کنیم
      مثال:
      ذهــبــت الطــالــبــة ذهــاباٌ ســریــعاٌ >> دانش آموز به سرعت رفت.
      ذهــاباٌ را ترجمه نکردیم و در عوض صفت آن را بصورت قید در ترجمه آوردیم 
       
   3. اگر وابسته‌ی مفعول مطلق، جمله‌ی وصفیه بود، مفعول مطلق نوعی را کنار می‌گذاریم، بجای آن در ترجمه از کلماتی مانند:
       
      • به ‌گونه‌ای
      • به شکلی
      • به طوری
        استفاده می‌کنیم.
        مثال:
        قــرات آیــات من القرآن قراءة تــوثــر فی القلب >> آیاتی از قرآن را خواندم بطوری که در قلب اثز می‌گذارد
        قراءة را ترجمه نکردیم و به جای آن بطوری را جایگزین کردیم

نکات تکمیلی:

1. مفعول مطلق از اجزا اصلی جمله نیست، بنابراین با حذف آن و تمامی متعلقاتش، هیچ نقصی در جمله ایجاد نمی‌شود.
    

2. در سوالات آزمون‌ها برای پرسش در مورد یافتن مفعول مطلق تاکیدی از سوال‌های زیر استفاده می‌شود:
    
   1. عَــیِّــن مــا یــوَکَّــدُ عـلــی وقــوع الـفــعــل >> انچه که بر اتفاق افتادن فعل تاکید می‌کند را بیابید
       
   2. عَــیِّــن کــلــمـة تــرفــعُ الــشَّــک عن وقــوع الــفــعــل >> کلمه‌ای را که تردید در مورد وقوع فعل را برطرف می‌کند بیابید.
       
   3. عَــیِّــن عــبــارة فــیــهــا عــنــایــَة و اهــتــمـام علــی وقــوع الــفــعــل >> عبارتی که در آن به وقوع فعل توجه شده است را بیابید.
       
3. در سوالات آزمون‌ها برای پرسش در مورد یافتن مفعول مطلق نوعی از سوال‌های زیر استفاده می‌شود:
    
   1. عَــیِّــن کــلــمـة تَــدُلُّ علی کــیــفــیــة  وقــوع الــفــعــل >> کلمه‌ای که بر چگونگی وقوع فعل دلالت دارد را بیابید.
       
   2. عَــیِّــن مـا فـیــه بــیــان عن الــفــعــل >> (گزینه‌ای/عبارتی) را که در آن چگونگی انجام فعل آمده است، بیابید.

 

​​​​​​​

مشکلات و سوالات خود را با من در میان بگذارید

 

شماره تماس من در تلگرام و واتساپ:

   [phone]